موهای زائد (هیرسوتیسم/hirsutism)
موهای زائد یا هیرسوتیسم hirsutism چیست؟
موهای زائد یا هیرسوتیسم یک اصطلاح پزشکی برای رشد موها بدن و صورت در زنان و مردان است. وبلاگ آپایرون در این مقاله به علل و پیدایش موهای زائد می‌پردازد.
رشد موهای ضخیم و تیره در مناطقی مانند بالای لب (سبیل) در بانوان یا در اطراف چشم آقایان به صورت کم رنگ و نواحی گونه آقایان دیده میشود.
موهای زائد اغلب ناراحت کننده است.
معمولا از هر ده خانم یک مورد در سنین قبل از یائسگی به آن مبتلاء هستند.
در مطالعه قند و چربی که بر روی تعدادی از بانوان ساکن تهران در سن باروری انجام‌شد، شیوع موهای‌زائد ۱۳.۵% بود.
علل ایجاد موهای زائد چیست؟
بسیاری از زنان موهای زیادی بر روی بدن دارند که به دلیل زمینه ژنتیکی در فامیل میباشد، در مورد این موها نباید نگران باشند.
سایر زنان دچار موهای زائد میشوند که علت آن سطوح بالای هورمونهای مردانه (آندروژنها) است.
تستوسترون مهمترین هورمون مردانه (آندروژن) است. سطوح بالای آن در مردان طبیعی است.
زنان بطور طبیعی هورمون مردانه کمی نسبت به مردان دارند.
ولی اگر میزان آن بیشتر شود, منجر به رشد موهای زائد در مناطق ذکر شده و ریزش موی سر میشود.
تنبلی تخمدان
شایعترین وضعیتی که منجر به تولید بیش از حد هورمون مردانه در زنان میشود، سندرم تخمدان پلی کیستیک میباشد.
این وضعیت همچنین منجر به عادتهای ماهانه نامنظم، افزایش وزن، آکنه، و سایر علائم میشود.
موهای زائد در اثر علل جدی تری مثل (تومورهای تخمدان یا تومورهای غدد فوق کلیه که در راس کلیه ها قرار دارند) بوجود می آیند، اما این علل بسیار نادرند.
علل جدی‌تری هم می‌توانند وجود داشته باشند, مثل تومور تخمدانها یا تومورهای غدد فوق کلیه که در راس کلیه‌ها هستند, اما نکتهای که وجود دارد, این است که این علل بسیار نادرند.
سایر علائمی که در تنبلی تخمدان دیده می شوند؟
زنان مبتلاء ممکن است دارای علائم زیر باشند:
- عادتهای ماهانه نامرتب
- آکنه
- چاقی یا افزایش وزن
- ریزش موی سر
یک علل دیگر ایجاد موهای زائد
دکتر عزیزی رئیس پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم، با بیان اینکه کم‌کاری و پرکاری تیروئید باید به موقع درمان شود، گفت: سفیدی مو یکی از عوارض پرکاری تیروئید است. ایشان با اشاره به اینکه یکی از دلایل رشد موهای زائد پرکاری تیروئید است، گفت: اما عامل اصلی رشد مو تیروئید نیست و در خانم‌ها بیشتر به دلیل نژادی رخ می‌دهد، مثلاً در بعضی از نژادها مثل اسکاندیناوی پرموئی وجود ندارد و در عین حال در جنوب اروپا یا کشورهای خاورمیانه و ایران، خانم‌ها پرمو هستند.
بیشتر پرموئی‌ها ریشه بیماری ندارند
رئیس پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم با بیان اینکه می‌توان با در نظر گرفتن شرایط فرد، از جمله متأهل یا باردار بودن و از طریق روش‌هایی آن را کاهش داد، ابراز کرد: داروهایی هستند که ریشه مو را کنترل و شدت رشد مو را کم می‌کنند و معمولاً موها از طریق این داروها کاملاً از بین نمی‌روند، اما با استفاده از لیزر می‌توان آن را کاملاً از بین برد که البته باید به صورت مداوم انجام شود و دارای عوارض جانبی از قبیل التهاب پوست میباشد.
دوران ناباروری (یائسگی) یک علل دیگر پیدایش موهای زائد
وقتی سطوح استروژن در دوران ناباروری کاهش می‌یابد، آندروژن‌هایی که قبلا اثر گذار نبودند موجب عوارض ناخواسته مانند رشد موهای زائد میشوند. بسیاری از زنان در دوران یائسگی تغییراتی در رشد مو، با ریزش مو و ظهور موهای ناخواسته بدن، به ویژه در ناحیه لب و چانه تجربه می‌کنند که میتواند در حد چند مو و یا به میزان سنگین شبیه ریش باشد و یا میتواند نرم و کرکی یا تیره، ضخیم و خشن باشد.
اضافه وزن
اضافه وزن یکی دیگر از عوامل تستوسترون بالا است که منجر به رشد موهای زائد میشود.
به گفته متخصصین پوست و مو ، چاقی باعث تغییر ساختار بدن و تولید هورمونها میشود.
در واقع تولید هورمونهای مردانه در اثر سطح بالای انسولین اتفاق می‌افتد.
چاقی نیز با PCOS (سندرم تخمدان پلی کیستیک) و دیابت مرتبط است که بر سطح انسولین نیز تاثیر می‌گذارد.
پس تجدید نظر در میزان کالری‌دریافتی و داشتن فعالیت‌فیزیکی متناسب امری بسیار مهمی‌است تا به مسیر بازگشت برسید.
کاهش وزن میتواند باعث کاهش میزان هورمونهای مردانه شود که کاهش‌رشد مو و بهبود کنترل‌قند و باروری را به‌همراه خواهد‌داشت.
یکی از مهمترین اقداماتی که باید در برنامه‌ریزی رژیم خود انجام دهید این است که مصرف چربی و شکر را به کمترین میزان ممکن برسانید و از منابع سرشار از آنتی اکسیدان‌ها غافل نشوید.
فولیکول‌های موی حساس
اگر پزشک شما نامنظمی هورمون و مشکلات آدرنال را رد کند، ممکن است شما فولیکول‌های حساس داشته باشید. گیرنده‌های آندروژن در فولیکول‌های موی میتواند نسبت به هر آندروژن طبیعی که در گردش خون باشد، حساسیت نشان دهد؛ بنابراین اگر میزان تستوسترون شما طبیعی باشد، فولیکول‌های موی شما به آن پاسخ می‌دهند.
ترشح هورمونها در دوران بارداری
این هورمونها در دوران بارداری منجر به ضخیم‌تر شدن موها و رشد سریع‌تر موها میشوند. و همانند سایر تغییرات هورمونی در زندگی زنان میتواند باعث ایجاد موهای زائد شود. در این حالت نه تنها روی پوست سر بلکه روی جاهای دیگر بدن که در حالت عادی با موهای ظریف پوشانده شده‌اند موهای زائد و ضخیم رشد می‌کند. شکم و همچنین صورت، سینه و ران تحت تاثیر این تغییرات قرار می‌گیرد.
مصرف برخی داروها می‌توانند یکی از علل پیدایش موهای زائد باشد.
یکی از رایج ترین علل موهای زائد, مصرف برخی داروها میباشد.
اگر داروهایی مانند پردنیزول یا دانازول را مصرف می‌کنید, می‌توانند مسبب رویش مو در نواحی ناخواسته شوند
همچنین داروهای دیگر مانند (منوکسیدیل) که برای متوقف‌کردن ریزش‌مو مورد استفاده میشوند، احتمالا باعث رشد‌مو در مناطق ناخواسته بدن شود.
سیکلوسپورین دارویی مورد استفاده برای اختلالات ایمنی و بعضی از داروهای ضد تشنج نیز میتواند باعث ایجاد بیش از حد مو شود. هنگامی که شما مصرف این داروها را متوقف می‌کنید، رشد مو نیز متوقف خواهد شد، اما اگر هنوز در حال استفاده از این داروها هستید، باید از روش‌های دیگری برای برداشتن آنها استفاده کنید.
آیا باید به پزشک مراجعه کنم؟
شما باید در صورت وجود موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- رشد سریع و ناگهانی موهای زائد، یا اینکه موهای زائدی که قبلا وجود داشته اند سریعا افزایش رشد داشته باشند.
- اگر فکر می کنید مبتلاء به تنبلی تخمدان هستید.
- در مورد رشد بیش از حد موها ناراحتید و خواهان درمان موهای زائد هستید.
آیا برای آگاهی از علل موهای زائد آزمایشاتی وجود دارد که باید آنها را انجام بدهم؟
پزشک شما در مورد اینکه چه آزمایشاتی باید انجام شود با توجه به سن، سایر علائم و وضیعیت هر فرد تصمیم خواهد گرفت.
آزمایشات احتمالی شامل:
- آزمایش خون برای اندازه گیری سطوح هورمونها
- سونوگرافی لگن- که با استفاده از امواج صوتی از رحم و تخمدانها تصویربرداری میشود. این تصویربرداری میتواند به تشخیص تنبلی تخمدان و سایر بیماریها کمک کند.
- تصویربرداری هائی مثل سی تی اسکن یا ام آر آی – اگر تومور باعث ایجاد چنین مشکلی شده باشد آنرا نشان می دهند.
برای آشنایی با یکی از بهترین روش‌های رفع موهای زائد کلیک کنید
